بلاکچین و رمزارز دو اصطلاحی هستند که اغلب در دنیای فینتک به جای هم استفاده می‌شوند. در حالی که آنها به یکدیگر مرتبط هستند، اما مهم است که بدانیم آنها مفاهیمی‌مستقل همراه با با ویژگی ها و کاربردهای منحصر به فرد خود هستند. در این مقاله، تفاوت‌های بین بلاکچین و رمزارز را بررسی می‌کنیم و تعاریف، ویژگی‌ها، مزایا و کاربردهای واقعی آنها را بررسی می‌کنیم.
ضمنا باید اشاره کرد که عبارت "ارز دیجیتال" معادل Digital Currency با مفهوم دیجیتالی بودن یک ارز است، و عبارت "رمزارز" معادل Cryptocurrency با مفهوم رمزنگاری شدن یک ارز است. باید توجه داشت که ارزهای مشهور و محبوب این فضا مانند بیتکوین و اتریوم و غیره همگی هم ارز دیجیتال هستند هم رمزارز هستند اما ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی که اختصاراً CBDC نامیده می‌شوند، ارز دیجیتال هستند اما می‌توانند رمزارز نباشند.
در این مقاله از واژه "رمزارز" برای پوشش مفاهیم "رمزارز" و "ارز دیجیتال" استفاده خواهد شد.
مقدمه
بلاکچین و رمزارز اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند که برای عموم مردم منجر به سردرگمی در مورد تفاوت‌های آنها میشود. در اصل، بلاکچین یک فناوری است که ذخیره و انتقال امن و شفاف داده‌ها را امکان‌پذیر می‌کند، در حالی که رمزارز شکل دیجیتالی ارز است که از فناوری بلاکچین برای تراکنش‌های ایمن استفاده می‌کند. در حالی که هم بلاکچین و هم رمزارزها صنایع مختلف را متحول کرده‌اند، درک ویژگی‌ها و کاربردهای متمایز آنها نیز مهم است.
بلاکچین چیست؟
بلاکچین در هسته خود یک دفتر کل غیرمتمرکز و توزیع شده است که سوابق یا داده‌ها را به شیوه‌ای ایمن و بدون امکان دستکاری ذخیره می‌کند. برخلاف پایگاه‌های داده سنتی که متمرکز هستند، یک بلاکچین بر روی شبکه‌ای از رایانه‌ها که به عنوان گره شناخته می‌شوند، در سراسر جهان کار می‌کند. این ماهیت توزیع شده بلاکچین شفافیت، امنیت و تغییرناپذیری داده‌های ذخیره شده را تضمین می‌کند.
عدم تمرکز
یکی از ویژگی‌های کلیدی بلاکچین ماهیت غیرمتمرکز آن است. پایگاه‌های داده سنتی برای تایید و امضای تراکنش‌ها به یک مقام مرکزی یا واسطه متکی هستند. در مقابل، یک بلاکچین در یک شبکه همتا به همتا عمل می‌کند که در آنجا تراکنش‌ها توسط چندین مشارکت کننده در شبکه تأیید می‌شوند. این مدل غیرمتمرکز نیاز به واسطه‌ها و مقامات مرکزی را از بین می‌برد و در نتیجه امنیت و اعتماد به سیستم را افزایش می‌دهد.
تغییرناپذیری
یکی دیگر از جنبه‌های مهم بلاکچین تغییرناپذیری آن است. هنگامی که یک تراکنش یا رکورد به بلاکچین اضافه میشود، تغییر یا دستکاری در آن عملاً غیرممکن میشود. هر بلوک در بلاکچین حاوی یک هش رمزنگاری منحصر به فرد است که یکپارچگی داده‌ها را تضمین می‌کند. این ویژگی تغییرناپذیری، بلاکچین را برای برنامه‌هایی که نیاز به ثبت سوابق ایمن و بدون دستکاری دارند، مانند تراکنش‌های مالی، مدیریت زنجیره تامین، و جتی سوابق مراقبت‌های بهداشتی، مناسب می‌کند.
شفافیت
بلاکچین بسیار شفاف است، زیرا کل تاریخچه تراکنش برای مشاهده عمومی در دسترس است. این شفافیت مسئولیت‌پذیری و اعتماد را در میان مشارکت کنندگان در شبکه تضمین می‌کند. هر کسی می‌تواند به بلاکچین دسترسی پیدا کند و تراکنش‌های ثبت شده روی آن را تأیید کند. این ویژگی به ویژه در صنایعی که شفافیت بسیار مهم است، مانند حسابرسی، سیستم‌های رای گیری و شیوه‌های تجارت منصفانه، ارزشمند است.
امنیت
بلاکچین در مقایسه با پایگاه‌های داده سنتی امنیت بیشتری را ارائه می‌دهد. ماهیت توزیع شده شبکه، همراه با الگوریتم‌های رمزنگاری از آن در برابر هک و کلاهبرداری بسیار مقاوم می‌کند. هر تراکنش در بلاکچین توسط چندین گره در شبکه تأیید میشود و از صحت و سلامت داده‌ها اطمینان می‌یابد. علاوه بر این، بلاکچین از تکنیک‌های رمزگذاری برای محافظت از اطلاعات حساس استفاده می‌کند و آن را به یک راه حل ایده‌آل برای ذخیره و انتقال داده‌های محرمانه تبدیل می‌کند.
رمزارز چیست؟
از سوی دیگر، رمزارز زیرشاخه‌ای از گستره‌ی ارز دیجیتال است که از رمزنگاری برای تراکنش‌های مالی امن استفاده می‌کند. بر خلاف ارزهای فیات که توسط بانک‌های مرکزی صادر و تنظیم می‌شوند، رمزارزها در شبکههای غیرمتمرکز عمل می‌کنند و توسط هیچ مقام مرکزی کنترل نمی‌شوند. بیتکوین، اولین و شناخته‌شده‌ترین رمزارز، در سال 2009 معرفی شد و راه را برای توسعه بسیاری از رمزارزها هموار کرد.
کارمزد کم تراکنش
یکی از مزایای اصلی استفاده از رمزارزها، کارمزد پایین تراکنش‌های مرتبط با تراکنش‌های همتا به همتا است. سیستم‌های مالی سنتی اغلب شامل واسطه‌هایی مانند بانک‌ها هستند که برای پردازش و تسهیل تراکنش‌ها کارمزد دریافت می‌کنند. در مقابل، رمزارزها امکان تراکنش مستقیم بین افراد را فراهم می‌کنند و نیاز به واسطه‌ها را از بین می‌برند و هزینه‌های تراکنش را کاهش می‌دهند.
پرداخت‌های فوری
رمزارزها امکان پرداخت فوری را فراهم می‌کنند، زیرا تراکنش ها در عرض چند دقیقه یا حتی چند ثانیه پردازش و تسویه می‌شوند. این برخلاف سیستم‌های بانکداری سنتی است که ممکن است به دلیل واسطه‌ها و فرآیندهای پیچیده راستی‌آزمایی با تاخیر همراه باشد. سرعت تراکنش‌های رمزارز، آنها را برای پرداخت‌های برون مرزی و تراکنش‌های بین‌المللی مناسب می‌سازد.
کاهش تقلب
رمزارزها در مقایسه با سیستم‌های پرداخت سنتی، امنیت بیشتری را ارائه می‌دهند و خطر تقلب را کاهش می‌دهند. استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری، یکپارچگی و صحت تراکنش‌ها را تضمین می‌کند و دستکاری یا جعل رمزارزها را برای کلاهبرداران دشوار می‌کند. علاوه بر این، فناوری بلاکچین یک سابقه شفاف و قابل حسابرسی از تمام تراکنش‌ها فراهم می‌کند و خطر فعالیت‌های تقلبی و جعلی را بیش از پیش کاهش می‌دهد.
دسترسی
یکی از مزایای کلیدی رمزارزها دسترسی آسان و سریع به آنهاست. رمزارزها بدون در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی یا پیشینه مالی، برای هر کسی که به اینترنت متصل است، قابل دسترسی و استفاده است. این قابلیت دسترسی به افرادی که ممکن است به خدمات بانکداری سنتی دسترسی نداشته باشند توانمند می‌سازد و به آنها امکان می‌دهد در اقتصاد جهانی مشارکت کنند و امور مالی خود را به طور مؤثرتری مدیریت کنند.
تفاوت بین بلاکچین و رمزارز
در حالی که بلاکچین و رمزارز ارتباط نزدیکی دارند، تفاوت‌های اساسی بین این دو وجود دارد.
طبیعت ذاتی
بلاکچین یک فناوری است که برای ذخیره و انتقال داده ها در شبکههای غیرمتمرکز استفاده میشود. می‌توان از آن برای اهداف مختلفی فراتر از سوابق تراکنش‌های رمزارز، مانند مدیریت زنجیره تامین، مراقبت‌های بهداشتی و تأیید هویت استفاده کرد. از سوی دیگر، رمزارز یک شکل دیجیتالی و به خصوص رمزنگاری شده از ارز است که می‌تواند به عنوان وسیله مبادله، ذخیره ارزش و واحد اندازه گیری استفاده شود.
ارزش پولی
رمزارزها دارای ارزش پولی ذاتی هستند و می‌توانند با سایر دارایی‌ها یا کالاها و خدمات معامله شوند. ارزش رمزارزها بر اساس پویایی عرضه و تقاضای بازار تعیین میشود. به عنوان مثال، بیتکوین (BTC) و اتر (ETH) در طول زمان ارزش قابل توجهی به دست آورده‌اند و به طور فعال در صرافی‌های رمزارزی معامله می‌شوند. در مقابل، خود بلاکچین ارزش پولی ندارد و فقط یک فناوری است که ذخیره و انتقال امن و شفاف داده ها را تسهیل می‌کند.
استفاده
فناوری بلاکچین کاربردهایی فراتر از رمزارزها دارد. می‌توان از آن برای ثبت معاملات در صنایع مختلف از جمله بانکداری، مراقبت‌های بهداشتی، مدیریت زنجیره تامین و حفاظت از مالکیت معنوی استفاده کرد. بلاکچین یک پلتفرم امن برای ذخیره اطلاعات و افزایش شفافیت در سیستم‌های پیچیده را فراهم می‌کند. از سوی دیگر، رمزارز عمدتاً به عنوان وسیله مبادله برای خرید کالاها و خدمات و برای اهداف سرمایه گذاری استفاده میشود.
پویایی
فناوری بلاکچین غیرمتمرکز است و بین چندین گره در یک شبکه توزیع میشود. این ماهیت غیرمتمرکز تضمین می‌کند که هیچ مکان واحدی وجود ندارد که تمام رکوردهای یک بلاکچین در آن ذخیره شود. رمزارزها، اگرچه در بلاکچین نگهداری می‌شوند، اما از طریق کیف پول موبایل قابل دسترسی هستند. این پویایی به افراد این امکان را می‌دهد تا بدون در نظر گرفتن موقعیت فیزیکی رمزارزها برای تراکنش با طرف‌هایی که آنها را می‌پذیرند، استفاده کنند.
شفافیت
بلاکچین یک دفتر کل عمومی است، به این معنی که هر کسی می‌تواند به یک شبکه بلاکچین بپیوندد و اطلاعات موجود را مشاهده کند. این شفافیت، مسئولیت پذیری و اعتماد را در میان شرکت کنندگان در شبکه افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، رمزارزها سطح مشخصی از ناشناس بودن را ارائه می‌دهند. در حالی که هر کسی می‌تواند منبع و مقصد یک تراکنش رمزارز را ببیند، هویت افراد درگیر در تراکنش‌ها اغلب با نام مستعار است و درجه‌ای از حریم خصوصی را فراهم می‌کند.
کاربردهای هر دو در دنیای واقعی
هم بلاکچین و هم رمزارز، کاربردهای متعددی در دنیای واقعی فراتر از موارد استفاده اولیه خود پیدا کرده اند. در اینجا چند نمونه از نحوه استفاده از فناوری بلاکچین در صنایع مختلف آورده شده است:
مدیریت زنجیره تامین
فناوری بلاکچین این پتانسیل را دارد که با ارائه سوابق شفاف از مبدا محصول، وضعیت حمل و نقل و تاریخچه تراکنش، مدیریت زنجیره تامین را متحول کند. این امر به ذینفعان امکان می‌دهد اصالت کالاها را ردیابی و تأیید کنند، تقلب را کاهش دهند و کارایی را در فرآیندهای زنجیره تأمین بهبود بخشند.
مراقبت‌های بهداشتی
در صنعت مراقبت‌های بهداشتی، بلاکچین را می‌توان برای ذخیره و به اشتراک گذاری ایمن سوابق پزشکی بیمار، تضمین حریم خصوصی و قابلیت همکاری استفاده کرد. همچنین می‌تواند ردیابی و احراز هویت داروها را تسهیل کند و خطر داروهای تقلبی را در بازار کاهش دهد.
تایید هویت
فناوری بلاکچین این پتانسیل را دارد که فرآیندهای تأیید هویت را با ارائه یک سیستم امن و غیرمتمرکز برای ذخیره و تأیید اطلاعات شخصی افزایش دهد. این امر می‌تواند فرآیندهایی مانند احراز هویت برای «مشتری خود را بشناسید» (KYC) و فرایند «ضد پولشویی» (AML) را ساده‌تر کرده و شبکه را کارآمدتر و ایمن‌تر کند.
حمایت از مالکیت معنوی
بلاکچین را می‌توان برای محافظت از حقوق مالکیت معنوی با ارائه یک سیستم آشکار برای ثبت و ردیابی مالکیت دارایی‌های دیجیتال مانند حق ثبت اختراع، حق چاپ و علائم تجاری مورد استفاده قرار داد. این ویژگی می‌تواند به جلوگیری از استفاده غیرمجاز و نقض مالکیت معنوی کمک کند.
سرمایه گذاری در بلاکچین
سرمایه گذاری در فناوری بلاکچین می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود، از جمله سرمایه گذاری در شرکت‌های متمرکز بر بلاکچین یا صندوق‌های مبتنی بر بلاکچین. در اینجا چند گزینه برای سرمایه گذاری در بلاکچین وجود دارد:
شرکت‌های متمرکز بر بلاکچین
سرمایه گذاران می‌توانند در شرکت‌هایی که در توسعه فناوری بلاکچین یا استفاده از آن در محصولات و خدمات خود تخصص دارند، سرمایه گذاری کنند. این شرکت ها ممکن است در صنایع مختلفی مانند امور مالی، مدیریت زنجیره تامین و مراقبت‌های بهداشتی فعالیت کنند. تحقیق و انتخاب شرکت‌هایی با پتانسیل قوی برای رشد و پذیرش فناوری بلاکچین برای سرمایه‌گذاری موفق بسیار مهم است.
صندوق‌های مبتنی بر بلاکچین
سرمایه‌گذاران همچنین می‌توانند در صندوق‌های مبتنی بر بلاکچین سرمایه‌گذاری کنند، که ابزارهای سرمایه‌گذاری هستند که سرمایه را به مجموعه متنوعی از دارایی‌های مرتبط با بلاکچین تخصیص می‌دهند. این صندوق‌ها ممکن است در رمزارزها، شرکت‌های فناوری بلاکچین یا سایر پروژه‌های مبتنی بر بلاکچین سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مبتنی بر بلاکچین به افراد این امکان را می‌دهد تا بدون خرید مستقیم رمزارزها، در معرض رشد بالقوه این فناوری قرار بگیرند.
تنظیم‌گری و خطرات
تنظیم‌گری و مقررات مربوط به بلاکچین و رمزارزها در حوزه‌های قضایی مختلف متفاوت است. برخی از کشورها مقرراتی را برای کنترل تراکنش‌ها و مبادلات رمزنگاری اعمال کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر هنوز در حال توسعه چارچوب‌هایی برای رسیدگی به فناوری در حال ظهور هستند. برای سرمایه گذاران و کاربرانِ بلاکچین و رمزارزها مهم است که چشم انداز نظارتی را درک کنند و از قوانین و مقررات قابل اجرا پیروی کنند.
چارچوب‌های نظارتی
چارچوب‌های نظارتی برای بلاکچین و رمزارزها معمولاً بر حوزه‌هایی مانند مبارزه با پولشویی (AML)، شناخت مشتری (KYC)، حفاظت از مصرف‌کننده، مالیات و مقررات اوراق بهادار تمرکز دارند. رعایت این مقررات برای اطمینان از مشروعیت و قانونی بودن فعالیت‌های مرتبط با بلاکچین و رمزارزها ضروری است.
خطرات و ملاحظات
سرمایه گذاری در بلاکچین و ارزهای رمزنگاری شده خطرات ذاتی دارد. بازار رمزارزها بسیار ناپایدار است و قیمت‌ها به سرعت در حال نوسان هستند. سرمایه گذاران باید به دقت میزان تحمل خطر خود را در نظر بگیرند و قبل از سرمایه گذاری در رمزارزها تحقیقات کاملی انجام دهند. علاوه بر این، امنیت دارایی‌های دیجیتال و کیف پول ها بسیار مهم است، زیرا ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین، آن را به هدفی برای هکرها و مجرمان سایبری تبدیل می‌کند. اجرای اقدامات امنیتی قوی و استفاده از صرافی‌ها و کیف پول‌های رمزارزی معتبر می‌تواند به کاهش این خطرات کمک کند.
نتیجه گیری
در نتیجه، بلاکچین و رمزارز مفاهیم متمایز هستند که صنایع مختلف را متحول کرده‌اند. فناوری بلاکچین بستری امن، شفاف و غیرمتمرکز را برای ذخیره و انتقال داده‌ها فراهم می‌کند، در حالی که رمزارزها به عنوان اشکال رمزنگاری شده از ارز دیجیتال عمل می‌کنند که تراکنش‌های ایمن و کارآمد را امکان پذیر می‌کند. درک تفاوت‌های بین بلاکچین و رمزارز برای پیمایش در دنیای فینتک که به سرعت در حال تحول است بسیار مهم است و کاوش در کاربردهای بالقوه و فرصت‌های سرمایه‌گذاری آنها مهم‌تر.
